Bilim insanları Türkiye’nin altında büyüyen bir çatlak keşfetti. Keşif, Dünya’nın derinliklerindeki jeolojik olayların anlaşılmasına yardımcı olabilir.

Uluslararası bir araştırma ekibi Türkiye’nin altında devasa bir çatlak keşfetti: Çatlak ülkenin güneydoğusundan İran’ın kuzeybatısına doğru uzanıyor. Çatlak, Dünya’nın derinliklerinde meydana gelen tektonik süreçlerin bir sonucu.ARAŞTIRMACILAR, TÜRKİYE’NİN ALTINDAKİ ÇATLAĞIN IRAK’A DOĞRU YAYILDIĞINI BELİRTİYOR Göttingen Üniversitesi liderliğindeki ekip,, Zagros Dağları’nın Irak’ın kuzey doğusundaki Zagros dağlarının oluşturduğu kuvvetlerin son 20 milyon yılda Dünya yüzeyini nasıl şekillendirdiğini ettiğini araştırdı. Araştırmacılar, bir zamanlar Arap levhasını Avrasya levhasından ayıran antik Neotethys Okyanusu’nun bir kalıntısının hâlâ Arap levhasına bağlı olduğunu keşfettiler.

Ancak araştırma sonucu Türkiye’de bu okyanus levhası kalıntısının kopmuş durumda olduğu ortaya çıktı. Araştırma bulguları Solid Earth adlı bilimsel dergide yayımlandı. Göttingen Üniversitesi’nden yapılan basın açıklamasında, araştırmanın başyazarı Dr. Renas Koshnaw şunları söylüyor: “ Bu levha bölgeyi aşağıya doğru çekmeye devam ederek daha fazla tortu birikimi için alan yaratıyor. Ancak Türkiye’ye doğru çöküntü çok daha sığ hale geliyor, bu da okyanus levhasının bu bölgede yırtıldığını ve çekme gücünün azaldığını gösteriyor. Çatlak, bir takvim yaprağının kopmasına benzer şekilde Türkiye’den Irak’a doğru genişliyor gibi görünüyor.” Uzmanlar geçtiğimiz günlerde de Afrika’nın yakında parçalanabileceğini gösteren yeni araştırma sonuçlarını yayınladı.

ZAGROS DAĞLARI NEDİR? Zagros Dağları, İran’ın güney doğusunda yer alan deformasyona uğramış yer kabuğu kayalarından oluşan bir bölgedir. Türkiye’nin kuzeybatısından güneydoğudaki Umman Körfezi’ne kadar 1500 kilometrelik bir uzunluk boyunca uzanır. Bu dağ silsilesi, güneybatı Asya ve Orta Doğu’nun büyük bir bölümüne yayılan Alp-Himalaya kuşağının önemli bir parçasıdır. Bu kuşak Afrika, Arap ve Hint kıta levhalarının Avrasya levhası ile çarpışması sonucu oluşmuştur. Buna ek olarak, Neo-Tethys Okyanusu’nun kuzeye doğru dalması ve ardından kapatılması belirleyici bir rol oynamıştır. TÜRKİYE’NİN ALTINDAKİ YARIK: BULGULAR DEPREM RİSKLERİNİN DAHA İYİ TESPİT EDİLMESİNE YARDIMCI OLABİLİR Araştırmacılar, incelemeleri sayesinde yer kabuğundaki çöküntünün yalnızca dağların ağırlığından kaynaklanmadığını, düşünülenden daha büyük olduğunu ortaya koydu. Zagros Dağları’nın altında asılı duran ağır okyanus levhası, yerkabuğunu aşağı doğru çekerek derin, tortu dolu bir çöküntü yaratıyor.

Elde edilen sonuçlar, dünyanın derinliklerindeki süreçlerin dünya yüzeyinin gelişimini ne kadar güçlü bir şekilde etkilediğini gösteriyor. Araştırmacılar bu süreçlerin simülasyonunu yapan bir jeodinamik model geliştirdiler. Araştırmada da yer alan Prof Jonas Kley, “Bu çalışma Dünya’nın sert dış kabuğunun nasıl işlediğini anlamaya yardımcı oluyor” diyor. Bu tür modeller yalnızca Dünya’nın jeolojik tarihini deşifre etmekle kalmayıp aynı zamanda pratik uygulama alanları da bulabilir. Araştırmacılar bu süreçlerin simülasyonunu yapan bir jeodinamik model geliştirdiler. Araştırmada da yer alan Prof Jonas Kley, “Bu çalışma Dünya’nın sert dış kabuğunun nasıl işlediğini anlamaya yardımcı oluyor” diyor. Bu tür modeller yalnızca Dünya’nın jeolojik tarihini deşifre etmekle kalmayıp aynı zamanda pratik uygulama alanları da bulabilir. Modeller örneğin maden yataklarının aranmasında ya da deprem risklerinin ölçülmesinde yardımcı olabilir. Türkiye’de zaman zaman şiddetli depremler meydana geliyor. Uzmanlara göre, dünyanın derinliklerindeki jeolojik süreçler dünya yüzeyinin oluşumunu etkilediğinden, bu süreçlerin anlaşılması gelecekteki jeolojik değişimlerin tahmin edilmesine ve daha iyi anlaşılmasına da yardımcı olabilir.